Để hạn chế tác động của dịch bệnh, bù đắp sự sụt giảm doanh thu vận tải hành khách, cả ngành đường sắt và ngành hàng không đều đang không ngừng nâng cấp cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng phục vụ, hoàn thiện dịch vụ nhằm đẩy mạnh khai thác vận tải hàng hóa, đặc biệt là mặt hàng nông sản.

Tăng năng lực chuyên chở hàng hóa

Để tận dụng những ưu thế hiện có của vận tải đường sắt và đường hàng không nhằm cắt giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh cho hàng hóa nông sản, Cục Xuất nhập khẩu - Bộ Công Thương phối hợp với Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (VITIC), Hiệp hội Nông nghiệp số Việt Nam (VIDA), Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) tổ chức Hội nghị trực tuyến: Kết nối doanh nghiệp nông sản - đường sắt - hàng không, vào ngày 8/9.

Hội nghị trực tuyến kết nối doanh nghiệp nông sản - đường sắt - hàng không

Tại hội nghị, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho biết, nông sản là một trong những ngành xuất khẩu quan trọng của Việt Nam, đóng góp tích cực vào kim ngạch xuất khẩu chung của cả nước, trong đó có nhiều mặt hàng nằm trong nhóm các nước xuất khẩu lớn trên thế giới như gạo, cà phê, hạt điều, hạt tiêu, cao su...

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, xuất khẩu nông sản của Việt Nam đang đối diện với nhiều khó khăn, thách thức, trong đó hoạt động logistics đối với nông sản đang là một trong những yếu tố khiến nông sản Việt khó phát huy được lợi thế cạnh tranh. Do tính chất đặc thù đối với một số loại hàng nông sản như chu kỳ sử dụng ngắn, dễ hư hỏng, có tính thời vụ theo mùa... nên hoạt động logistics phục vụ vận chuyển hàng nông sản đòi hỏi một quá trình tích hợp từ khâu sản xuất, thu hoạch, chế biến, đóng gói, lưu trữ, vận chuyển và phân phối đến người tiêu dùng cuối cùng.

Theo kết quả khảo sát doanh nghiệp logistics về phương thức vận tải để vận chuyển hàng nông sản và hàng lạnh, đường bộ vẫn là sự lựa chọn hàng đầu đối với các doanh nghiệp chủ hàng do sự linh hoạt, thời gian vận chuyển nhanh và cũng là một phương thức “truyền thống”, đặc biệt là đối với xuất khẩu sang các thị trường có chung đường biên giới với nước ta.

Tiếp đến là đường biển do chi phí thấp, thích hợp với việc xuất khẩu sang các thị trường xa và với các mặt hàng có tính thời vụ thấp. Tỷ lệ sử dụng đường sắt và đường hàng không hiện nay chưa nhiều do chi phí vận chuyển cao, chưa phù hợp với các mặt hàng nông sản giá trị thấp, vận tải đường sắt thiếu kết nối linh hoạt...

Song từ đầu năm 2020 đến nay, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 có những diễn biến phức tạp trên thế giới và ở Việt Nam, các ngành vận tải hàng không, đường sắt là những ngành chịu tác động nặng nề do lượng hành khách đi lại sụt giảm. Để hạn chế tác động của dịch bệnh, bù đắp sự sụt giảm doanh thu vận tải hành khách, ngành hàng không đã tăng cường chuyển đổi máy bay chở khách thành máy bay chở hàng, tăng năng lực chuyên chở hàng hóa, góp phần đưa cước phí vận tải về mức hợp lý.

Nhiều tiềm năng khai thác để tăng sản lượng vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt

Cùng với đó, ngành đường sắt đã đầu tư nâng cấp chất lượng toa xe, triển khai khai thác vận chuyển container lạnh tự hành, cung cấp dịch vụ vận tải khép kín... và gần đây, các đoàn tàu hàng liên vận quốc tế sang Trung Quốc đã được đưa vào khai thác với nhiều ưu thế như thời gian vận chuyển được rút ngắn, thủ tục thông quan chính ngạch tại cửa khẩu ga Đồng Đăng - Bằng Tường nhanh chóng và thuận lợi, hàng hóa có thể đi sâu vào nội địa Trung Quốc mà không cần chuyển tải.

Nhiều tiềm năng phát triển

Thông tin rõ hơn về những tiện ích khi chọn vận chuyển nông sản bằng đường sắt, ông Nguyễn Chính Nam, Trưởng Ban Kế hoạch - Kinh doanh, Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam khẳng định, đường sắt là loại hình vận chuyển phù hợp nhất với đặc trưng của hàng nông sản. Cụ thể, đường sắt có thể vận chuyển 60.000 tấn hàng/ngày đêm, các toa xe có tải trọng bình quân 30 tấn/toa, mỗi đoàn tàu bình quân từ 18-21 toa, khối lượng hàng hóa có thể vận chuyển lên tới 630 tấn/đoàn tàu. Bên cạnh đó, đường sắt là phương tiện vận chuyển an toàn, lịch tàu ổn định, thời gian vận chuyển nhanh chóng, chế độ bảo quản tốt để duy trì chất lượng sản phẩm. Đối với các container lạnh tự hành sẽ theo dõi và điều khiển nhiệt độ từ xa…

Với các lợi thế này có nhiều tiềm năng khai thác để tăng sản lượng vận chuyển bằng đường sắt. “Tuy sản lượng xuất nhập khẩu hàng nông sản rất lớn, nhưng thị phần vận chuyển bằng đường sắt còn khiêm tốn. Theo thống kê, sản lượng vận chuyển hoa quả xuất nhập khẩu bằng đường sắt mới đạt 1,8% so với tổng sản lượng xuất nhập khẩu” - ông Nguyễn Chính Nam nói.

Ông Đỗ Xuân Quang, Phó Tổng Giám đốc Vietjet Air cho hay, mặc dù còn nhiều thách thức nhưng thị trường vận tải hàng không Việt Nam vẫn có nhiều tiềm năng cho sự phát triển bền vững và lâu dài phục vụ cho việc sản xuất, lưu thông và phân phối các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam. Vận chuyển hàng không tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước tiếp cận với thị trường quốc tế dễ dàng hơn. Các sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như hàng hóa có giá trị cao và hàng hóa đặc biệt (điện tử, dệt may) và sản phẩm nông nghiệp như hoa quả, rau củ, hoa cắt cành và thủy hải sản (đông lạnh và tươi sống) tiếp cận nhanh với thị trường quốc tế.

“Vận tải hàng không chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng khối lượng hàng hóa của Việt Nam, tuy nhiên giá trị chiếm đến 25% tổng giá trị xuất khẩu của đất nước. Thị trường này được dự báo sẽ đóng góp khoảng 3 tỷ USD vào GDP của cả nước” - ông Đỗ Xuân Quang nhận định, đồng thời chia sẻ, thống kê lượng hàng hóa thông qua các cảng hàng không ở Việt Nam và đội tàu bay cho thấy, năm 2020 dự kiến đạt 1,2 triệu tấn, đến 2025 đạt 2,5 triệu tấn.

Ký kết thỏa thuận hợp tác giữa các doanh nghiệp nhằm khẳng định quyết tâm kết nối, đưa các tiềm năng vận tải hàng hóa trong ngành đường sắt, hàng không trở thành hiện thực

Ông Vũ Tiến Dũng, Trưởng phòng Hàng hóa của Bamboo Airways thông tin, theo quy hoạch năm 2020, Bamboo Airways sẽ đẩy mạnh đường bay quốc tế nhưng do ảnh hưởng của dịch Covid-19 hãng đã phải chuyển hướng sang vận chuyển hàng hóa. Mặt khác, các đường bay quốc tế dự kiến sẽ được mở lại trong thời gian tới. Tuy nhiên, có thể thấy chiều đi các tuyến bay quốc tế, đặc biệt là các chuyến bay giải cứu công dân từ nước ngoài thì phần lớn sẽ là bay rỗng, do vậy, nếu các đối tác có nhu cầu vận chuyển hàng hóa sang các nước, hãng sẵn sàng hợp tác.

Đại diện Công ty Cổ phần Vận tải và Thương mại Đường sắt (Ratraco) chia sẻ thêm, công ty hiện đang cung cấp dịch vụ vận chuyển hàng hóa bằng các loại container khô, lạnh giữa Việt Nam - Trung Quốc; vận chuyển liên vận quốc tế từ Việt Nam quá cảnh qua Trung Quốc sang các nước Á, Âu; vận chuyển từ kho đến kho... với giá cước vận chuyển hợp lý, thời gian vận chuyển bằng 2/3 so với đường biển.

Cùng với đó, hệ thống kho, bãi hàng hóa tại các ga xếp dỡ lớn, đủ tiêu chuẩn thu gom, bảo quản hàng hóa, đóng gói, phân phối hàng hóa… Đặc biệt, Ratraco đang đưa ra chương trình giảm giá 15% phí vận chuyển container cho tất cả các hàng nông sản vận chuyển tuyến Bắc - Nam (thời hạn áp dụng từ 9/9/2020-31/12/2020).

Nguồn: Báo Công thương